Diyabet Hastaları Mutlaka Bilmesi Gerekenler

Diyabetik Ayak Nedir? Diyabet Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Diyabetik ayak, diyabet hastalarında sık görülen, genellikle sinir hasarına (nöropati) ve damar tıkanıklığına (periferik arter hastalığı) bağlı gelişen bir durumdur. Diyabetik ayak, tedavi edilmezse enfeksiyonlar, yaralar ve nihayetinde amputasyon (kesiyle bir kısmın alınması) gibi ciddi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle diyabet hastalarının ayak sağlığına özel dikkat göstermeleri gerekir.

Diyabetik ayak sağlığını korumak için dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

1. Düzenli Ayak Muayenesi

• Günlük Ayak Kontrolü: Diyabet hastalarının her gün ayaklarını dikkatlice incelemeleri çok önemlidir. Ayaklarda kesikler, yaralar, kızarıklıklar, şişlikler, nasırlar veya mantar gibi değişiklikler gözlemlenmelidir. Özellikle parmak aralarını kontrol etmek, ciltteki hassasiyet kaybını anlamak için önemlidir.
• Doktor Kontrolleri: Ayak sağlığınız için düzenli olarak doktorunuza veya bir podiatrist (ayak hastalıkları uzmanı) ile muayene olmanız gerekebilir. Özellikle diyabetin ilerlediği durumlarda uzman bir hekim tarafından takip edilmek önemlidir.

2. Ayakların Temizliği ve Bakımı

• Her Gün Yıkama: Ayaklarınızı ılık suyla nazikçe yıkayın, ancak suyun çok sıcak veya soğuk olmamasına dikkat edin. Sıcak su, diyabetik nöropatisi olan bireylerde ağrıyı hissetmeyi zorlaştırabilir.
• Nazik Kurulama: Ayakları yıkadıktan sonra iyice kurutun, özellikle parmak aralarını kurulayarak mantar enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olun.
• Nemlendirici Kullanımı: Ayakların kuru kalması ciltte çatlamalara yol açabilir, bu nedenle ayakları nemli tutmak için nemlendirici krem kullanmak önemlidir. Ancak, parmak aralarına krem sürmekten kaçının, çünkü nem orada mantar enfeksiyonlarına neden olabilir.

3. Doğru Ayakkabı Seçimi

• Uygun Ayakkabı Seçimi: Diyabet hastalarının, ayaklarını sıkıca saran veya giydiklerinde rahatsızlık veren ayakkabılardan kaçınmaları gerekir. Yumuşak, geniş ve iyi havalandırılan ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Dikişsiz ve Yumuşak İç Yüzeyler: Ayakkabıların iç yüzeyi pürüzsüz ve dikişsiz olmalı, böylece ayaklarda sürtünme ve tahrişe yol açmaz.
• Yüksek Topuklardan Kaçınma: Yüksek topuklu ayakkabılar, ayaklar üzerinde fazla baskı yaparak yaraların oluşmasına neden olabilir. Düz ve rahat tabanlı ayakkabılar tercih edilmelidir.
• Ortopedik Ayakkabılar ve İç Tabaniç: Ayak yapısına uygun ortopedik ayakkabılar veya iç tabanlıklar, ekstra destek sağlar ve vücut ağırlığının daha dengeli dağılmasına yardımcı olur.

4. Tırnak Bakımı

• Doğru Tırnak Kesimi: Tırnaklar düz bir şekilde kesilmeli, yuvarlatılmamalıdır. Yanlış tırnak kesimi, tırnak batmasına veya enfeksiyonlara neden olabilir.
• Tırnak Batması ve Yaralanma: Eğer tırnak batması, enfeksiyon veya tırnak etrafında şişlik oluşmuşsa, profesyonel yardım alınmalıdır.

5. Kan Dolaşımını Destekleme

• Ayakları Yükseğe Kaldırma: Ayakları, özellikle gün sonunda, kalp seviyesinden yukarı kaldırmak kan dolaşımını iyileştirir.
• Sık Sık Pozisyon Değiştirme: Uzun süre ayakta durmaktan veya oturmaktan kaçının. Ayaklarınızın sürekli aynı pozisyonda kalması, kan akışını engelleyebilir.

6. Sigarayı Bırakma

• Diyabet hastaları için sigara içmek, ayaklardaki kan dolaşımını daha da kötüleştirebilir. Sigara içmek, damar tıkanıklığına yol açarak ayaklardaki iyileşmeyi zorlaştırabilir ve enfeksiyon riskini artırabilir. Sigarayı bırakmak, diyabetik ayak sağlığını korumada önemli bir adımdır.

7. Yaraların Hızlı Müdahalesi

• Yaraların Temizliği: Ayaklarda herhangi bir kesik veya yara oluştuğunda, yarayı hemen temizleyip steril bir bandaj ile kapatın. Enfeksiyon riski çok yüksektir, bu nedenle yaraları dikkatlice izleyin.
• Hızlı Tedavi: Eğer bir yara enfekte olursa, hemen tıbbi yardım alın. Erken tedavi, daha ciddi komplikasyonları önleyebilir.

8. Mantar Enfeksiyonlarına Dikkat

• Ayak Parmak Aralarını Kuru Tutarak Mantarları Önleyin: Diyabetik nöropatisi olan kişilerin, parmak aralarındaki nemi almak için her zaman dikkatli olmaları gerekir. Mantar enfeksiyonları ayaklarda yaygın bir sorundur.
• Antifungal Kremler Kullanmak: Eğer mantar enfeksiyonu belirtisi (kaşıntı, döküntü, kırmızı cilt) fark ederseniz, hemen antifungal krem kullanın.

9. Ağırlık Yönetimi

• Diyabet hastalarının fazla kiloları, ayaklar üzerinde daha fazla baskı oluşturur ve ayak problemleri riskini artırabilir. Sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersizle kilonun kontrol altında tutulması önemlidir.

10. Kan Şekerini Kontrol Etmek

• Diyabetin kontrol altına alınması, ayak sağlığı açısından büyük önem taşır. Kan şekerinin yüksek seyretmesi, ayaklarda sinir hasarına ve kan dolaşımının bozulmasına yol açabilir. Bu yüzden, diyabetin düzgün bir şekilde yönetilmesi ayak sağlığını doğrudan etkiler.

11. Bacak ve Ayak Egzersizleri

• Düzenli Egzersiz: Ayak ve bacak egzersizleri, kan dolaşımını iyileştirir ve sinir hasarlarını önlemeye yardımcı olabilir. Ayak parmaklarını hareket ettirme, topukla parmak arası yürüyüş gibi basit egzersizler faydalıdır.

12. Sürekli İzleme ve Eğitim

• Diyabetik ayak sağlığı konusunda hasta, aile üyeleri ve sağlık profesyonelleri arasında iyi bir iletişim ve eğitim gereklidir. Hastalar ayak bakımı konusunda bilgilendirilmeli ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında sürekli olarak eğitilmelidir.

Sonuç:

Diyabetik ayak sağlığını korumak, diyabetin genel yönetimiyle yakından ilişkilidir. Ayaklardaki herhangi bir problem erken dönemde fark edilip tedavi edilirse, daha ciddi sorunların önüne geçilebilir. Düzenli kontroller, doğru bakım, uygun ayakkabılar ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları, diyabetik ayak komplikasyonlarını engellemeye yardımcı olabilir.